چرا مثل سینما و تئاتر از صنایع‌دستی حمایت نمی‌شود؟

به گزارش شبکه خبری تحلیلی حزب الله ،بر اساس ماده ۱۴۲، از سال ۶۲ فرش و صنایع‌دستی از پرداخت مالیات معاف هستند؛ موضوعی که اخیرا با چالش‌هایی همراه شده و طرح تصویب لغو معافیت مالیاتی این حوزه در سال‌های آتی هنوز به صورت قطعی مشخص نشده است‌. همین امر نگرانی‌هایی را در میان فعالان این حوزه ایجاد کرده است.
حجت‌الله مرادخانی، پژوهشگر هنر و مدرس دانشگاه در گفت‌وگویی با ایسنا با اعتقاد بر این‌که صنایع‌دستی و هنرهای سنتی یکی از مهمترین عرصه‌های فرهنگ و هنر ایران است، اظهار کرد: قابلیت‌های صنایع‌دستی تنها در وجه هنری و هویتی آن محدود نمانده و از نظر اقتصادی و ایجاد اشتغال و توسعه اجتماعی نیز قابلیت‌های غیرقابل انکار و ارزشمندی دارد. عرصه‌ای که در کشور ما با وجود قدمت و تنوع کم‌نظیرش، مهجور مانده و آن‌گونه که باید، مورد توجه و تاکید نیست.
او ادامه داد: از سوی دیگر این عرصه با چالش‌های متنوعی روبه‌روست که مسیر توسعه آن را با مشکلاتی همراه ساخته است؛ چالش‌هایی از قبیل کمبود و گرانی مواد اولیه، مسئله عرضه و فروش، ضعف ساماندهی و برنامه‌ریزی، نبود شناخت نسبت به سلیقه مخاطب و بازارهای داخلی و خارجی، بیمه هنرمندان و کم‌رنگ بودن قوانین حمایتی بخشی از این مشکلات هستند.
مرادخانی همچنین بحث احتمال لغو معافیت مالیاتی حوزه صنایع‌دستی را از دیگر چالش‌های این حوزه برشمرد و خاطرنشان کرد: در ماه‌های اخیر نیز چالش جدیدی به این مجموعه افزوده شده که در صورت محقق شدن آن، به بن‌بستی جدی برای فعالیت هنرمندان و فعالان صنایع‌دستی تبدیل می‌شود. در مهرماه امسال دفتر پژوهش و برنامه‌ریزی سازمان امور مالیاتی کشور در پیش‌نویس لایحه اصلاح قوانین و مقرارت مالیاتی کشور، پیشنهاد حذف ماده ۱۴۲ قانون مالیات‌های مستقیم را ارائه کرده است که با حذف این ماده معافیت مالیاتی هنرمندان صنایع‌دستی، فرش دستباف، شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های مربوط به آن‌ها حذف می‌شود.
این کارشناس صنایع‌دستی افزود: این اتفاق به این معنی است که تنها مزیت و حمایت مشخص از فعالان این عرصه هویت‌ساز، فرهنگی و اشتغال‌زا حذف شود. قابل پیش‌بینی است که در نتیجه چنین اقدامی، بخش زیادی از کارگاه‌های فعال صنایع‌دستی و فرش دستباف به‌ویژه در روستاها و مناطق شهری کوچک به تعطیلی کشانده شوند، آن هم نواحی کمتر برخورداری که معیشت خانواده‌های آن‌ها ارتباط زیادی با تولید و فروش صنایع‌دستی دارد.
مرادخانی یادآور شد: این در حالی است که در بسیاری از کشورهای فعال در این عرصه، با قوانین و سازوکارهای حمایتی، درصدد هستند تا حوزه‌هایی نظیر صنایع‌دستی که از عرصه‌های مهم صنایع خلاق دنیا به شمار می‌رود، توسعه بیشتری پیدا کند و در نتیجه آن بسترهای موثر بیشتری برای تولید ثروت و اشتغال در جامعه خود فراهم آورد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: همان‌طور که می‌دانید در ایران مدیریت صنایع‌دستی بر عهده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است. وزارتخانه جدیدی که قرار است در سطح کلان به مدیریت این حوزه بپردازد و بسترهای لازم را برای توسعه آن فراهم آورد. با این وجود برخلاف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که نسبت به اعمال مالیات به هنرمندان و فعالان سینما، تئاتر و هنرهای تجسمی واکنش و پیگیری درخوری داشت و این مسئله را با رایزنی و جلسه و گفت‌وگو با سازمان امور مالیاتی و سازمان برنامه و بودجه حل و فصل کرد، وزارتخانه میراث فرهنگی نسبت به این مسئله و حذف ماده ۱۴۲ سکوت اختیار کرده و جز ارسال نامه به معاون اول رئیس‌جمهوری، تا کنون واکنشی خاصی از خود نشان نداده است.
مرادخانی اظهار کرد: به نظر می‌رسد این رویکرد ناشی از اولویت نداشتن این چالش مهم برای مسئولان این وزارتخانه است. گزاره‌ای که شاید بر اساس شواهد موجود بیانگر این واقعیت باشد که وزارتخانه میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی خود با اعمال مالیات بر کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی چندان مخالفتی ندارد.
این پژوهشگر هنر با مرور اقدامات معاونت صنایع‌دستی در هفته‌های اخیر، خاطرنشان کرد: معاونت صنایع‌دستی کشور در کمتر از ۱۰ روز چهار رویداد رسانه‌ای برجسته شامل نشست خبری ثبت جهانی شهرهای صنایع‌دستی در ۱۴ بهمن، نشست خبری سی‌وسومین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی در ۱۹ بهمن، اختتامیه جشنواره فجر صنایع‌دستی در ۲۰ بهمن و نیز آیین افتتاحیه سیزدهمین نمایشگاه گردشگری و صنایع‌دستی در محل نمایشگاه بین‌المللی تهران در ۲۳ بهمن‌ماه و همچنین پیش‌تر مراسم رونمایی از تندیس بلورین جشنواره فیلم فجر را برگزار کرد و از حداکثر ظرفیت وزارتخانه برای انعکاس وسیع رسانه‌ای آن استفاده کرد.
او ادامه داد: تردیدی نیست که ثبت جهانی شهرهای صنایع‌دستی، ساخت تندیس جشنواره فجر توسط یک شرکت ساخت بلور ایرانی و نیز برگزاری نمایشگاه ملی صنایع‌دستی رخدادهای ترویجی و مثبتی در مسیر بیشتر دیده شدن صنایع‌دستی ایران است و باید به این عزیزان خداقوت گفت؛ اما سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که چرا با علم به چالش‌های جدی حذف معافیت مالیاتی فعالان صنایع‌دستی، این معاونت از مهرماه ۱۳۹۸ تا کنون هیچ موضع‌گیری مشخصی نسبت به حذف ماده ۱۴۲ مالیات‌های مستقیم نداشته است؟ تنها اقدام مشخص وزارتخانه میراث فرهنگی ارسال نامه‌ای در این خصوص به معاون اول رئیس‌جمهوری در آذر ماه امسال بوده است که بازخورد مشخصی نسبت به آن منعکس نشده است.
مرادخانی در ادامه گفت: آیا معاونت صنایع‌دستی و در سطحی کلان‌تر وزیر میراث‌ فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در این مدت حدودا چهار ماه نمی‌توانستند یک نشست خبری برای وضعیت هنرمندان صنایع‌دستی و چالش حذف معافیت مالیاتی آن‌ها برگزار کنند و از ظرفیت رسانه‌های جمعی و لابی‌های مدیریتی برای حل این مشکل اقدام کنند؟ حرکتی که به‌خوبی توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به معاف ماندن هنرمندان سینما، تئاتر و هنرهای تجسمی صورت گرفت و با موفقیت همراه بود.
این کارشناس در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: این‌که با وجود برگزاری رویدادهای مختلف صنایع دستی و برپایی نشست‌های خبری متعدد، این وزارتخانه چندان تلاش مشخصی برای حل مشکل حذف ماده ۱۴۲ قانون مالیات‌های مستقیم نمی‌کند، شاید بیانگر این واقعیت باشد که وزارتخانه میراث‌ فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی خود با اعمال مالیات بر تولیدکنندگان و فعالان صنایع‌دستی مخالف نباشد؛ مقوله‌ای که به نظر می‌رسد در شرایط فعلی مهمترین چالش پیش روی این هنر صنعت اصیل و کهن ایران باشد.