قبرستان بیگانگان در کابل

از اسکندر مقدونی گرفته تا مغولان، از اتحاد جماهیر شوروی تا امپراتوری کبیر بریتانیا و در نهایت تا ایالات متحده آمریکا، گورستان بریتانیا که "قبرستان امپراتوری" نامیده می‌شود، ردپای تاریخ پر از مقاومت خود را منعکس می‌کند. گورستان بریتانیا در ناحیه شیرپور شهر کابل پایتخت افغانستان، بر روی قبرستان سابق مورد استفاده در جنگ اول برای دفن سربازان بریتانیایی که در جنگ دوم انگلیس و افغانستان در سال ۱۸۷۹ کشته شدند، بازسازی شد.داخل قبرستان از بیرون دیده نمی‌شود، زیرا با دیوار‌های بلند احاطه شده است. تابلوی کوچکی که روی دیوار کنار درب ورودی و در ارتفاع حدود ۳ متری از سطح زمین، نوشته «قبرستان بریتانیا» آویزان شده، توجه رهگذران را جلب نمی‌کند، مگر اینکه با دقت نگاه کنند. وقتی وارد گورستان می‌شوید، سر و صدای شهر جای خود را به فضایی می‌سپارد که یادآور باغی آرام و آرام پوشیده از درختان است. جاده‌ای که از جلوی قبرستان می‌گذرد، گویی علیه اشغالگری انگلیسی ها، «جاده شهید» نامگذاری شد. امروزه بیرون دیوار قبرستان مملو از تبلیغات مشاغل مختلف از جمله مدارس خصوصی و مکانیک خودرو است.بر اساس یادداشت اطلاعات موجود در این گورستان، تخمین زده می‌شود که اجساد ۱۵۸ سرباز، دیپلمات و اعضای خانواده‌های بریتانیایی که در جنگ‌های اول و دوم بین انگلیس و افغانستان در سال‌های ۱۸۳۹-۱۸۴۲ و ۱۸۷۸-۱۸۸۰ جان خود را از دست دادند، در اینجا دفن شده است. اما قبر این افراد که بسیاری نامشان مشخص نیست با قدمت ۱۵۰ تا ۱۷۰ سال، دیگر با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست. در فرآیند‌های بعدی، اجساد مسیحیان از ملیت‌های مختلف که در افغانستان جان خود را از دست داده بودند در این گورستان به خاک سپرده شدند. به همین دلیل امروزه به گورستان بریتانیایی‌ها در زبان محلی «قبرستان بیگانگان» یا «قبر گورا» نیز می‌گویند. در حال حاضر، حدود ۱۳۰ مقبره با سنگ مرمر در گورستان بریتانیا وجود دارد. این گور‌ها شامل اجساد طیف وسیعی ازجمله سربازان، محققان، مهندسان، مسافران، دانشمندان، نویسندگان و کارمندان سازمان‌های غیردولتی (NGO) است. تعدادی از این افراد کشته و تعدادی نیز بر اثر تصادف یا علل طبیعی جان باختند. بر روی برخی از سنگ قبرها، کلمات انگلیسی و فارسی، اشعار یا ابیاتی از کتب مقدس نقش بسته است. نام بیش از ۴۰۰ سرباز انگلیسی کشته شده در افغانستان نیز در گوشه‌ای از قبرستان نصب شده است. جدا از آن، اسامی ۱۳ خبرنگار نیز که در افغانستان جان خود را از دست داده اند، دیده می‌شود. یک شهروند قزاقستانی هم که در سال ۱۹۱۷ از انقلاب روسیه فرار کرده و در افغانستان درگذشت، در این قبرستان دفن شده است. روی سنگ قبر او نوشته شده «خدایا شکرت که قزاق هستیم». نگهبان گورستان بریتانیا که نخواست نام خود را فاش کند، اظهار کرد که ۴۰ سال است که در آنجا بوده است و در دوران قبل از طالبان، خارجی‌ها مکرراً از این قبرستان دیدن می‌کردند، مراسم انجام می‌دادند، اما حالا این اتفاق بسیار کاهش یافته است. وی گفت که این قبرستان در جریان جنگ داخلی در دهه ۱۹۹۰ آسیب دیده است و قبر‌هایی را نشان می‌دهد که مورد اصابت موشک و گلوله قرار گرفته است.