انتخابات پارلمانی، فرصتی برای نجات لبنان از بحران

انتخابات سه مرحله‌ای پارلمان لبنان

به دستور رئیس جمهور لبنان انتخابات پارلمانی این کشور در سه مرحله انجام میشود و شهروندان مقیم لبنان روز ۲۵ اردیبهشت و مهاجران لبنانی در کشور‌های خارجی ۱۶ و ۱۸ اردیبهشت به پای صندوق‌های رای می‌روند.
مرحله اول این انتخابات روز جمعه در ۱۰ کشور عربستان، مصر، ایران، قطر، اردن، عمان، کویت، عراق، بحرین و سوریه برگزار شد. به گفته عبدالله بوحبیب، وزیر کشور لبنان، در اولین مرحله انتخابات پارلمانی لبنان ویژه لبنانی‌های خارج از کشور، میزان مشارکت ۵۹ درصد بوده و از بین ۳۰ هزار و ۹۲۹ نفر که برای رای دادن ثبت نام کرده بودند، ۱۸ هزار و ۲۲۵ نفر رای خود را به صندوق ریختند. در مرحله اول این انتخابات بیشترین مشارکت مربوط به کشور سوریه با ۸۴ درصد رای دهنده بوده است. همچنین مشارکت در کشور‌های ایران ۷۴ درصد، قطر ۶۶ درصد، کویت و اردن ۶۰ درصد، بحرین ۶۶ درصد، عربستان ۴۰ درصد، عمان ۶۶ درصد، بغداد ۴۸ درصد بوده است.
مرحله دوم رای گیری مهاجران لبنانی در انتخابات پارلمانی، روز یکشنبه ۱۸  اردیبهشت در ۴۸ کشور جهان با شرکت ۱۹۴ هزار و ۳۴۸ تبعه لبنانی در ۱۹۱ حوزه انتخابیه برگزار شد. استرالیا، ترکیه، روسیه، فرانسه، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، انگلیس، مغرب و آمریکا از جمله کشور‌هایی هستند که شاهد برگزاری دومین مرحله انتخابات پارلمانی لبنان بودند.
بر اساس داده‌های وزارت کشور لبنان، ۲۲۵ هزار شهروند این کشور در ۵۹ کشور برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده‌اند که معادل ۵.۵ درصد از کل رای دهندگان است. تعداد کل واجدین شرایط رای‌دهی در لبنان ۳ میلیون و ۹۶۷ هزار نفر است که بیش از ۲ میلیون نفر از آن‌ها خارج از لبنان هستند. در مقایسه با انتخابات قبلی در سال ۲۰۱۸ تعداد لبنانی‌های مقیم خارج از کشور که برای رای دادن ثبت نام کردند، افزایش یافته است. به دنبال بحران شدید اقتصادی در لبنان بسیاری از مردم این کشور تصمیم به مهاجرت گرفتند.
در انتخابات مجلس لبنان ۷۱۸ کاندیدا در قالب ۱۰۳ لیست با هم رقابت می‌کنند و رای دهندگان طبق قانون تنها می‌توانند به یک لیست رای بدهند. همچنین در این دور ۱۰۴۳ نامزد کاندید شده اند و این یعنی به طور متوسط برای هر کرسی پارلمان هشت نامزد وجود دارد. در این انتخابات، احزاب اسلامی سنی، شیعه، علوی و دروزی، فرقه‌های مسیحی مارونی کاتولیک یونانی و ارتدوکس یونانی، و کاتولیک‌های انجیلی ارمنی و ارتدوکس ارمنی حضور دارند.
پس از اتمام رای گیری از مهاجرین لبنانی صندوق‌های اخذ رای مهر و موم شده به لبنان منتقل و شمارش این آرا با آرایی که لبنانی‌های داخل این کشور روز یکشنبه آینده ۲۵ اردیبهشت ماه به صندوق‌ها خواهند ریخت انجام خواهد شد.

نظام سیاسی و انتخاباتی لبنان

نظام سیاسی لبنان پیرو دموکراسی انجمنی است و طبق قانون اساسی لبنان باید رئیس جمهور این کشور یک مسیحی، نخست وزیر یک سنی، رئیس پارلمان یک شیعه و فرمانده نیرو‌های مسلح دروزی باشد تا به طور مستقیم بین همه ادیان و مذاهب قدرت تقسیم شود. همچنین لبنان بر نظام پارلمانی استوار است و بنابراین همواره در تقسیم قدرت در این کشور، احزاب، گرایشات اکثریت و ائتلاف‌ها نقشی اساسی دارد. کارشناسان معتقدند که ماهیت طایفه‌ای سیستم رای گیری لبنان یکی از دلایلی است که این کشور در ایجاد تغییر در کشور از طریق صندوق‌های رای ناتوان است.
پارلمان لبنان ۱۲۸ کرسی دارد که طبق نظامی «مناصفه» این کرسی‌ها بین مسیحیان و مسلمانان به طور مساوی تقسیم شده است. ساختار قدرت سیاسی در لبنان سنتی است و بر اساس توازن طایفه‌ای شکل گرفته است. یعنی اینکه مجموعه‌ای از طوایف گوناگون، ساختار سیاسی لبنان را شکل داده‌اند.
انتخابات پارلمانی لبنان هر چهار سال یکبار و با رای مستقیم مردم برگزار می‌شود. نمایندگان، علاوه بر تعیین ریاست مجلس برای یک دوره چهارساله، وظیفه انتخاب رئیس جمهور به مدت ۶ سال با دو سوم آرا و دادن رای اعتماد به نخست وزیر را دارند. بر اساس قانون اساسی، هر شهروند لبنانی که به سن ۲۱ سالگی رسیده باشد، حق رای دادن دارد. نظارت بر انتخابات به عهده نهاد ویژه‌ای به نام کمیسیون نظارت بر انتخابات است که ۱۱ عضو دارد و با شهرداری‌ها و وزارت کشور هماهنگی‌ها را انجام می‌دهد.

نظارت اتحادیه اروپا بر انتخابات

اتحادیه اروپا چندی پیش اعلام کرد به دعوت دولت لبنان هیئتی برای نظارت بر انتخابات پارلمانی لبنان، به این کشور اعزام کرده است. طبق بیانیه اتحادیه اروپا تیم اصلی هیئت ناظران متشکل از ۱۰ کارشناس است که ماه گذشته وارد بیروت شدند و در ماه آوریل ۳۰ عضو دیگر به این هیئت پیوستند و در مناطق مختلف این کشور برای نظارت بر کمپین‌های انتخاباتی، روند رأی گیری و شمارش آرا مستقر شدند. پس از اعزام هیئت‌های اتحادیه اروپا در سال‌های ۲۰۰۵، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۸ به لبنان، این بار چهارم است که ناظرانی به این کشور اعزام می‌شوند.
جوزپ بورل، هماهنگ کننده سیاست خارجه اتحادیه اروپا نیز در این باره عنوان کرد که اعزام هیئت ناظر تأییدی برحمایت اروپا از دموکراسی در لبنان است و برگزاری انتخابات قبل از هرچیز حق ملت لبنان است و دولت لبنان به اقتضای مسئولیت حاکمیتی باید آن را پیگیری کند.

رقابت اصلی بین کدام احزاب سیاسی است؟

در این انتخابات در بین جریان مسیحی رقابت اصلی بین جریان‌های ملی آزاد (وابسته به میشل عون و جبران باسیل)، حزب القوات (متعلق به سمیر جعجع) و جریان المرده (فرنجیه) است. همچنین پیش بینی می‌شود که در احزاب شیعی پارلمان لبنان نیز ائتلاف وفاداران مقاومت (حزب الله) و امل اکثریت کرسی‌ها پارلمان متعلق به شیعیان را کسب کنند. اما در بین اهل سنت پارلمان نیز به دلیل کناره گیری غیرمنطقی و  ناگهانی سعد حریری، نخست وزیر سابق این کشور از عرصه سیاسی لبنان شکاف و گسستگی ایجاد شده و استعفای حریری سرنوشت حزب اهل تسنن را در هاله‌ای از ابهام درآورده و باعث شد این حزب از عرصه سیاست لبنان کنار گذاشته شود. حریری همچنین از مردم لبنان خواسته است تا این انتخابات را تحریم کنند.

اهمیت این دور از انتخابات

لبنان حدود دو سال است که با بحران شدید اقتصادی و سیاسی دست و پنجه نرم می‌کند. این کشور در تاریخ چهارم اوت سال ۲۰۲۰ شاهد انفجار در بندر بیروت بود که بیش از ۱۹۰ کشته و ۶۵۰۰ مجروح بر جای گذاشت. این انفجار کشور لبنان را وارد یک بحران سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کرد و با استعفای سعد حریری، نخست وزیر سابق این کشور باعث آشوب در کابینه این کشور و ایجاد خلا‌های سیاسی بین دولت لبنان شد. همچنین از طرفی دیگر نیز بحران سوخت تا جایی در این کشور پیش رفت که سال گذشته برخی منابع خبری از قطعی برق کامل در بخش‌های جنوبی لبنان خبر دادند. در همین حال آمریکا نیز دست به کارشکنی زد و نفت‌هایی که از سوریه وارد لبنان می‌شود را تحریم کرد.
مقامات حزب الله نیز به دفعات بر اهمیت این انتخابات تاکید کرده و آن را به جنگی سیاسی تشبیه کرده اند. این حزب همچنین بار‌ها هشدار داده که سفارت‌های آمریکا و عربستان در بیروت، مداخله بی‌سابقه‌ای در انتخابات پارلمانی دارند. به همین دلیل شرکت مردم لبنان در انتخابات و نتایج آن سرنوشت این کشور را برای دوره ۴ ساله تعیین می‌کند و فرصتی است برای مردم لبنان تا بتوانند از آن استفاده کرده و کشور خود را از این بحران بیرون کشند.
برخی از ناظران نیز معتقدند که سعودی‌ها در آستانه انتخابات در لبنان خلأ سیاسی ایجاد کرده و با حمایت از محاصره لبنان با حزب‌الله که مانع بزرگی مقابل پروژه‌های آمریکایی - صهیونیستی - سعودی است، مقابله کند؛ به خصوص اینکه طی این سال‌ها در لبنان دیگر قدرت به شکل کامل در اختیار مهره‌های عربستان نبوده و مقاومت نفوذ سیاسی زیادی در لبنان پیدا کرده است.