غم امام حسین (ع) انقباض نمی‌آورد، بلکه عین انشراح و انبساط است

اما آن چیزی که بیشتر از هر چیز دیگری درباره ایشان برای مخاطب عام نمود داشته است، حالات روحی‌شان در هنگام مجالس روضه  است که برای افرادی که علمایی همچون او را این روزها دیگر کمتر می‌بینند، بسیار قابل توجه است. هر چند که مانند بسیاری از علمایی که در عوالم عرفانی خود اهل سیر و سلوک هستند، به شدت درباره خود کتوم است و سخن از خود نمی‌گوید اما بکاء شدید او هر زمانی که نام مقدس اهل‌بیت(ع) را بر زبان می‌آورد مخاطب را به گونه دیگری منقلب می‌کند. علما و معلمان بزرگی همچون آیات‌ عظام خوشوقت، حق‌شناس، مجتبی تهرانی، مهدوی‌کنی که همگی از بزرگان و برکات تهران برشمرده می‌شدند در چند سال گذشته دار فانی را وداع و دعوت حق را لبیک گفتند. تهرانِ این روزها هر چند خسارت معنوی سال‌های گذشته برایش همچنان سنگین است اما به برکت حضور رهبر معظم انقلاب و علمایی همچون آیت‌الله قرهی همچنان استوار است.

از دوران نوجوانی و جوانی با علمای بسیار بزرگی همچون آیت‌الله مولوی قندهاری اساتید بزرگ عرفان و مکاشفه، آیت الله بهجت، آیت‌الله مروارید، امام راحل و ... هم‌کلام و هم نشین بوده است. همین هم‌نشینی برای مردی که تشنگی‌اش برای دربرگیری و بهره‌مندی از معارف الهی بر کسی پوشیده نیست، باعث شده که این مسیر را نسبت به دیگران با سرعت بیشتری طی کند. عشق و علاقه عجیب ایشان به شهدا هم وجه دیگری از زندگی پر برکت‌شان است. اما آن چیزی که بیشتر از همه درباره این مرد شریف زبانزد شده است توجه ایشان در قول و عمل به حضور مقدس حضرت صاحب‌الزمان(عج) است. آیت‌الله قرهی به جوانان توصیه می‌کند که هر وقت گرفتاری برای شما پیش آمد فاتحه‌ای به روح بلند حضرت نرجس خاتون مادر مکرمه حضرت ولی‌عصر(عج) هدیه کنید، انشا‌‌ءالله آن گرفتاری مرتفع می‌شود. جوانانی که همیشه علاقمند به معنویات یا قرار گرفتن در مسیر الهی هستند عاشق این هستند که ولو برای لحظه‌ای، گپی خصوصی با آیت‌الله قرهی بزنند و توصیه‌ یا نصیحتی منحصر به شخص از ایشان درباره خود بپرسند. همین باعث شده که منبر او بیشتر از سایر سنین مورد توجه جوانان باشد.

در آستانه ماه محرم با این استاد علوم دینی و مرد اخلاق درباره وجوهی از شخصیت و قیام امام حسین (ع) و ایام عزاداری در ماه محرم به گفت‌وگو پرداختیم که مشروح آن در دو بخش مجزا در تسنیم منتشر خواهد شد. بخش نخست مصاحبه با آیت‌الله قرهی را در ادامه می‌خوانید:

بسم الله الرحمن الرحیم. محرم یکی از خصائص‌اش این است، که جهان را نه با تشیّع بلکه با اسلام ناب آشنا می‌کند. اینکه امام راحل عظیم الشان بیان فرمودند: «این محرم و صفر بود که اسلام را زنده نگه داشت» برای این است که بیان کنند، اسلام نابی که هم به صلح می‌اندیشد و هم در مقابل ظلم می‌ایستد، باید آن را به عالم معرفی کرد.

بنابراین بحث محرم و صفر همان گونه که امام راحل عظیم الشأن فرمودند بحث زنده نگه داشتن اسلام است. وجود مقدس ابی عبدالله (ع) و اصحاب گرامی‌شان با شهادت و جانفشانی نه تنها تشیع، بلکه اسلام را زنده نگه داشتند و به تعبیری برتر از این، ادیان الهی را احیا کردند.

همچنان که دکتر ژوزف فرانسوی، جامعه شناس شهیر می‌گوید: فضای عاشورا و تاسوعا مختص یک مکتب نیست، اگر چه تشیع با عزاداری و سوگواری برای حضرت سیدالشهدا (ع) اعلام جانفشانی می‌کند اما وقتی خوب نگاه می کنیم و دقیق تر می شویم این جانفشانی های حضرت تمام ادیان الهی را حفظ کرده است. شما اگر نظریات و دیدگاه های اندیشمندان غیر مسلمان،  دانشمندان نصارا و دیگران را مطالعه کنید از جمله جرج جرداق مسیحی را می بینید از وجود حضر ت سیدالشهدا (ع)  به عنوان "محی الدین" نام می‌برند، احیاگر میراث تفکر توحیدی که از پیامبران به ما رسیده است. می‌دانید که در تفکر ما دو شخصیت بزرگوار،  لقب محی الدین داردند. محی الدین اول وجود مقدس امام حسین (ع) است و محی الدین ثانی حضرت حجت ابن الحسن، امام عصر (عج).

همین دکتر ژوزف، بیان می‌کند، «کسانی که تصور می‌کنند شیعیان با عزاداری در کنجی می‌نشینند و انسان‌های خموده‌ای هستند، اشتباه می‌کنند. اگر عزاداران حسین (ع) خموده باشند باید گوشه‌ای کز کنند اما وقتی این‌ها به تاسوعا و  عاشورا می رسند با «یا حسین» «یا حسین» و «هیهات من الذله» بیشتر جان و توان می‌گیرند و آرمان‌هایشان را به واسطه این عزاداری‌ها فریاد می‌زنند. این ها به نام عزاداری ورود می‌کنند اما در حقیقت مکتب خودشان را تبلیغ می‌کنند. فرهنگ عاشورا را معرفی می‌کنند، و مردم می‌گویند این امام حسین (ع) کیست که بعد از هزار و اندی سال مردم برایش عزاداری می‌کنند. این عین حیات و سرزندگی است. لذا شیعیان به دلیل اینکه بدانند این فرد کیست، به سراغ معارف می‌روند تا معرفت شیعه و اسلام ناب را درک کنند.

 

لذا ما باید این موضوع را برای همگان تفهیم کنیم، که ماه محرم و صفر که عده‌ای امروز به آن خدشه می‌اندازند که چرا مشکی می‌پوشید و عزاداری می‌کنید، این گونه است و به این شکل و شمایل است؟ این نوع عزاداری در حقیقت نشان دادن فرهنگ سرزندگی فرهنگی است.

این مشکی پوشیدن در ماه محرم که یکباره تحولی در جامعه ایجاد می‌کند، باعث جلب توجه همه عالم است. یعنی عالمیان می‌گویند «اینجا چه خبر است»! این سینه زدن‌ها و به سر زدن‌ها جلب توجه می‌کند و این جلب توجه باعث می‌شود که آنها به دنبال شناسایی کسی باشند که مردم برای او مشکی می‌پوشند و عزاداری می‌کنند. لذا، این موضوع برای معرفی اسلام، بسیار خوب است. این نکته بسیار ظریف و عمیقی است که باید به آن توجه کرد.

اگر بخواهیم منصفانه و منطقی به موضوع نگاه کنیم کسانی که عاشورا و تاسوعا را می خواهند احیا کنند و زنده نگه دارند در واقع می خواهند آن گوهر شریف انسانیت را ارج بگذارند و نگذارند آن شعله مقدس خاموش شود. اگرچه ما باور داریم "فالله خیر حافظا" است و آن شعله مقدس صاحب دارد و خداوند، شعبه‌ای از آن را در دل دوستدارانش می‌کارد و سینه‌ها را مالامال از آن غم و اندوه مقدس می‌کند. این غم صد البته با غم‌های معمول دنیا که ذهن و روح آدم‌ها را در خود مچاله می‌کند فرق می‌کند. این غم نه تنها انقباض نمی‌آورد بلکه عین انشراح و انبساط است. برخی متأسفانه در روزگار ما این موضوع را به خوبی درک نمی‌کنند. گاهی این تصور ایجاد می‌شود که زنده نگه داشتن محرم و صفر مترادف و مساوی با خمودگی و افسردگی است. اما اتفاقا کسانی که از بیرون به این فرهنگ نگاه می‌کنند گاهی حقایق را بهتر درمی‌یابند که دکتر ژوزف از این جمله است.

بنابراین ما باید متوجه این موضوع باشیم که وقتی در حادثه کربلا و عاشورا تأمل می‌کنیم و این حادثه را در کانون توجه مان قرار می‌دهیم در قلب آرمان‌های شریف و بزرگ حضور یافته‌ایم و در فضای عزت‌خواهی، ظلم‌ناپذیری، توحیدگرایی و حقیقت‌طلبی دم می‌زنیم و این خیلی مهم است.

نکته مهمی که در باب محرم و عزاداری برای امام حسین (ع) مطرح است این است که در این ایام نباید افراط و تفریط وجود داشته باشد. اگر افراط و تفریط کنیم، بیچاره‌ایم. باید بدانیم، اگر امام المسلمین بحث قمه‌زنی را بیان فرمودند، برای اینکه آنهایی که می‌خواهند این اسلام ناب را با عنوان خاصی که عرض کردیم، به عالم بشناسانند، با این نوع رفتار آنها این را بزرگ‌نمایی می‌کنند و می‌گویند که «این افراد خون‌ریز هستند»؛ حتی می‌گویند «اینها خون بچه‌های کوچک را هم می‌ریزند»! این گفته‌ها در خصوص این مسئله، نمی‌گذارند که توجه جهانیان به اصل قضیه، یعنی امام حسین(ع) و قیامش جلب شود.

اینها واقعا اگر امام حسین (ع) را دوست دارند، چند صباحی صبر کنند و با همین حالت ترویج افکار حسینی (ع) حرکت کنند. آن وقت خواهند دید که جهان، امام حسین (ع) را خواهد شناخت و ابا‌ عبدالله‌ الحسین (ع) هم از آنها راضی و خشنود خواهد شد.

از طرف دیگر هم نباید با عنوان روشنفکری، عزاداری را کنار بگذاریم. همان‌گونه که امام المسلمین و مراجع تقلید عظام هم عزاداری می‌گیرند، همگان باید عزاداری بگیرند و از این غم ناراحت باشند. بنابراین ما از سویی نباید افراط و تفریط داشته باشیم و از سوی دیگر بگوییم که ما نباید مشکی بپوشیم یا عزاداری کنیم.

 

اما این مسئله صورت دیگری هم دارد، متاسفانه عده‌ای در سخنرانی‌های خود می‌گویند «نباید برای امام حسین (ع) مشکی پوشید و سینه زد، اتفاقا از آنجا که امام حسین (ع) به خاطر عشقی که به خدا داشت شهید شد، ما باید شاد باشیم!» آقا جان این چه حرفی است که شما می‌زنید؟ امام حسین (ع) به شهادت رسیدند برای اینکه دنیا را گلستان کنند، پس اگر شادی‌ای هم باشد، این شادی بین خود شهید و خدا است. اما اینکه ما الگوی عملی بسیار بی‌نظیری را از دست دادیم، باید به خاطر ایشان عزادار باشیم. البته همانطور که گفتم افراط و تفریط نباید کرد.

یکی از نکات بسیار عالی آن هم هست، همان بحث چهره به چهره بودن است که منبر این حالت را دارد و تبیین می‌کند. من در سال 1363 خدمت امام جماعت محترم شهر سقز بودم که ایشان به من فرمودند: «شماها چیزی دارید که ما نداریم! اینکه ماه محرم و صفر می‌شود، ماه مبارک رمضان می‌شود و حتی در جشن‌های خودتان ترویج فرهنگ اهل‌بیت (ع) را بر منابر انجام می‌دهد، ولی ما این را نداریم. ما فقط شب‌های قدر و نماز جمعه را داریم و آن هم معمولا نمازهای ماه مبارک رمضان و امثال این است. این نکته بسیار مثبت شما است که سخنرانی در منبرها را دارید».

با وجود این نکات مثبتی را که اهل منبر دارند، باید توجه داشته باشند که خواسته اهل‌بیت (ع) را بخواهند نه خواسته نفش خودشان را. «آیا خواسته اهل‌بیت (ع) امروز تفرقه است؟» یا خیر. خواسته آن بزرگواران اتحاد بین مسلمین است. منبریان، امروز باید اعلان کنند، کسانی که امروز به شعار دین آمده‌اند و می‌گویند «والذین آمنوا بالله و بالیوم الاخر» و... اما پروردگار عالم می‌فرماید اینها ایمان نیاوردند، بلکه «یخادعون الله والذین آمنوا و ما یخدعون الا انفسهم». یعنی اینکه اینها جزء مسلمانان نیستند، اینها خدعه به کار می‌برند.

منبریان باید این موضوعات را تبیین کنند و روشنگری درست و صحیحی درباره اتفاقات جهان اسلام داشته باشند. منبریان باید افشا کنند که این‌ها لباس دین را پوشیده‌اند و با نام دین دارند جهان را نسبت به دین، اسلام ناب و اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) بدبین می‌کنند. این موضوعات را باید حتما افشا کرد.

ببینید روزی دشمن با رمان‌نویسی سلمان رشدی ملعون و روزی با کشیدن کاریکاتورها در بسیاری از مطبوعات چنین تلاشی را کردند تا چهره اسلام ناب را مخدوش کنند، اما موفق نشدند. امروز دیدند بهترین راه خدعه این است که در لباس دین اسلام جریانی را شکل بدهند که با دیدن آن جریان دیگر مردم جذب اسلام نشوند. این نکته بسیار مهم است که باید در آن تامل کرد.

بنده اعتقاد راسخ دارم که تشکیل داعش و تشکیل گروه‌های تکفیری برای دو مطلب بوده است؛ اول به این خاطر که در اروپا و آمریکا اسلام به خوبی داشت گسترش پیدا می‌کرد. اینها خواستند بگویند که مراقب جوانان‌های خود باشید که اگر جوان‌های شما به اسلام روی آوردند و مسلمان شوند، آنها را به سوریه می‌برند و می‌کشند و در آخر هم کشته می‌شوند.

مسئله این است که چطور می‌شود که آنها این اجازه را می‌دهند تا از سر بریدن و گذاشتن سر بر روی سینه، قلب را بیرون آوردن و جگر را دندان زدن و... فیلمبرداری کنند و به همگان نشان دهند؟ چگونه اینها اجازه می‌دهند ازدواجی را به عنوان نکاح جهادی درست کنند و در همه جا آن را بیان ‌کنند؟ و دختری از تونس به تلویزیون رسمی تونس بیاید و اعلام کند که در  روز با چندین نفر بوده است؟ تمام این موضوعات را خودشان مصاحبه می‌کنند و می‌گویند، تا این شایعه را رواج دهند که اگر به اسلام جذب شوید، بیچاره می‌شوید! تا مردم را گمراه کنند و بگویند این اسلامی که به ما مسیحیان و یهودیان و ادیان دیگر می‌گوید «شما فقط گناه می‌کنید و بعد در درگاه کشیش توبه می‌کنید، این چه دینی است؟» اما ببینید که خودشان دارند چگونه گناه می‌کنند، می‌کشند و چگونه کشته می‌شوند.

این موضوع مغفول‌عنه شده و باید رسانه‌ها به آن بپردازند و به مردم بگویند که به خاطر این قضیه گروه‌های تکفیری را تشکیل دادند. دشمن می‌خواهد در مرحله نخست بین خود مسلمین درگیری ایجاد کند و وقتی جهان اسلام را از درون تضعیف کرد، بعد بیاید پیروان دیگر ادیان را با مسلمانان درگیر کند و اجازه ندهد که مردم حقیقت را بفهمند.

 

مطلب دوم، چپاول منابع کشورها است که باعث شده داعش ایجاد شود تا از این طریق بتوانند از موقعیت استفاده کنند و سلاح‌های خود را به فروش برسانند، زیرا آمریکا به شدت افول پیدا کرده است و به هر چیزی برای بقاء خود دست می‌زند.

مسئولان ما باید در خصوص این موضوع و شرایطی که غرب دارد دقت کنند، با هوشمندی با خدعه‌های غرب مواجه شوند و من از منبریان می‌خواهم که به مسئولان تذکار بدهند، اما اهانت نکنند. منبریان بیایند از امام راحل عظیم الشان بگویند! تذکر بدهند که اگر ما به سمت غرب و آمریکا برویم، طبیعی است که آنها می‌خواهند منابع اسلام را از بین ببرند و نابود کنند و باید بدانیم که آمریکا افول کرده است.

شما بدانید که هر وقت اقتصاد آمریکا رو به ورشکستگی باشد، جنگ راه می‌اندازد تا سلاح‌های خود را بفروشد. پس ما نباید به آنها نقطه ضعف نشان دهیم زیرا هر موقع به سمت آنها رفتیم آنها تصور می‌کنند که ما ضعیف هستیم. ما باید باور داشته باشیم که «الاسلام یعلو و لا یعلا علیه» (اسلام دینی است که برتری می‌جوید و مورد چیرگی قرار نمی‌گیرد) و بر همین سبیل بمانیم.