کوفی عنان، هفتمین دبیر کل سازمان ملل متحد، اولین دبیر کل سیاه‌پوست این سازمان، برنده‌ «جایزه‌ی صلحِ نوبل»، به دنبال دوره‌ کوتاه بیماری درگذشت.

کوفی عطا عنان هشتم آوریل ۱۹۳۸ در یکی از مستعمرات بریتانیا که امروزه به عنوان کشور غنا شناخته می‌شود، به دنیا آمد و ۱۸ اوت ۲۰۱۸ در ژنو، پایتخت سوئیس که چند سالی در آن زندگی می‌کرد، بعد از یک دوره کوتاه بیماری از دنیا رفت.
 
او تحصیلات دانشگاهی‌اش را در کشور تازه استقلال‌یافته‌اش در رشته‌ اقتصاد آغاز کرده بود و برای ادامه‌ تحصیل به کالج مک‌آلستر در ایالات متحده رفت و تحصیلاتش را در ژنو سوئیس به پایان برد. او بعدها در رشته‌ مدیریت فناوری اطلاعات و حقوق هم تحصیل کرد. عنان با ورود به سازمان ملل کار خود را از رده‌های میانی آغاز و در سالیان بعد مدارج ترقی را طی کرد و در سال ۱۹۹۶ و سپس در سال ۲۰۰۱ به انتخاب مجمع عمومی سازمان ملل، دو دوره متوالی به سمت دبیر کلی رسید.
 
دوران ده‌ساله‌ی فعالیت او به عنوان دبیر کل سازمان ملل متحد با بحران‌های جهانی نظیر جنگ عراق و همه‌گیر شدن بیماری ایدز و تغییرات اقلیمی همراه بود. او به عنوان بالاترین مقام دیپلماسی بین‌المللی پرونده‌ی اتمی ایران، پرونده‌ی اتمی کره‌ی شمالی، حمله‌ی آمریکا به عراق، گسترش ایدز در جهان بخصوص قاره‌ی آفریقا، تغییرات اقلیمی و بسیاری دیگر از مسائل کلان جهانی را از نزدیک دنبال کرد و در قبال آنها موضع گرفت. از سال ۲۰۰۱ بطور جدی مبارزه با ایدز را در اولویت برنامه‌های کاری خود قرار داد. عنان در گفت‌وگویی صریح با بی‌بی‌سی حمله‌ی آمریکا به عراق را کاملاً غیر قانونی دانست.
 
کوفی عنان در دوران دبیر کلی و پس از آن بارها با مقام‌های ایرانی دیدار داشت و به تهران سفر کرد. مسائل منطقه، بحران سوریه، مسئله‌ی اتمی ایران و ارتباط با آمریکا از جمله موضوعاتی بود که کوفی عنان درباره‌ی آنها با مقام‌های ایران گفت‌وگو کرده بود. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه‌ی ایران، که در دوران دبیر کلی عنان، سفیر ایران در سازمان ملل بود، بعد از درگذشت او با انتشار پیامی در توییتر او را «رهبر قدرتمند جهان و قهرمان بی‌نظیر صلح، عدالت و حاکمیت قانون» عنوان کرد.
 
کوفی عنان در سخنرانی خداحافظی‌اش از سمت دبیر کلی، سه مسئله‌ای را که به گفته‌ی خودش در دوران دبیر کلی‌اش حل نشد و بحرانی‌تر هم شد، «اقتصاد غیر عادلانهٔ جهان»، «نابسامانی و آشفتگی در دنیا» و «بی‌اعتنایی شدید به حقوق بشر و حکومت قانون» عنوان کرد.
 
او بزرگ‌ترین دستاورد خود را تبدیل کردن مسائل فقر و مرگ‌ومیر کودکان به عنوان مسائلی جهانی عنوان کرده بود.
 
زندگی کوفی عنان در یک نگاه
 
۱۹۳۸: کوفی عنان به همراه خواهر دوقلویش - «اوفا» - در خانواده‌ای ثروتمند در شهر «کوماسی»، دومین شهر بزرگ کشوری که حالا غنا نام دارد، به دنیا آمد. اسم کوچک این خواهر و برادر در زبان بومی «آکان» به معنی «متولد یک روز جمعه» است و اسم میانی آنان به معنی «دوقلو» است؛ دوقلوهای متولد یک روز جمعه‌ی خانواده‌ی عنان!
 
۱۹۵۷: اندکی پیش از نوزده سالگی کوفی عنان، سرزمین مادری او از استعمار بریتانیا رها شد و با ادغام «ساحل طلا» و «توگولند» کشور مستقل غنا به وجود آمد. کوفی عنان درباره‌ی تأثیر این اتفاق در زندگی‌اش گفته بود: «من تبدیل به آدمی شدم که متقاعد شده بود تغییر ممکن است؛ حتی یک تغییر انقلابیِ رادیکال».
 
۱۹۶۲: او اولین موقعیت شغلی خود را در این سال به عنوان مدیر مالی سازمان بهداشت جهانی که زیرمجموعه‌ی سازمان ملل متحد است، به دست آورد. چند سال بعد به کشورش برگشت و به عنوان سرپرست اداره‌ی جهانگردی غنا مشغول به کار شد اما اواخر دهه‌ی هشتاد میلادی بار دیگر در سازمان ملل مشغول شد و سمت‌های مختلفی را به عهده گرفت: مدیریت منابع انسانی، هماهنگ‌کننده‌ی امنیت، برنامه‌ریزی، دارایی و بودجه، بازرس امور مالی.
 
۱۹۹۳: او به عنوان رئیس عملیات حفظ صلح سازمان ملل متحد منصوب شد. «حفظ صلح» برای کوفی عنان همزمان موجب سرافکندگی و افتخار بود. در سال ۱۹۹۴ ماجرای کشتار جمعی ۸۰۰ هزار «توتسی» در روآندا افشا شد که به گفته‌ی فرمانده‌ نیروهای امدادی سازمان ملل در آن زمان، کوفی عنان در این قضیه بیش از حد منفعل بود و اقدامات لازم برای جلوگیری از این فاجعه‌ی انسانی را صورت نداد. در موردی دیگر در سال ۱۹۹۵ بیش از هشت هزار مسلمان در منطقه‌ی بوسنی به دست نیروهای صرب قتل عام شدند؛ آن هم درست در جایی که منطقه‌ی امنِ سازمان ملل قلمداد می‌شد!
 
۱۹۹۷: او هفتمین دبیر کل سازمان ملل متحد و اولین آفریقاییِ سیاه‌پوست بود که توسط مجمع عمومی سازمان ملل برای این سمت انتخاب شد و به مدت ۱۰ سال به عنوان «بلندمرتبه‌ترین دیپلمات جهان» فعالیت کرد.
 
۲۰۰۱: بنیاد نوبل در این سال تصمیم گرفت «جایزه‌ی صلح نوبل» را بطور مشترک به کوفی عنان و سازمان تحت ریاستش اهدا کند. دلیل اهدای این جایزه «سازماندهی بهتر و صلح‌آمیزتر جهان» اعلام شد و در واقع تلاش‌های کوفی عنان در راستای «گسترش صلح» در جهان این جایزه را برایش به ارمغان آورد.
 
۲۰۰۶: او بعد از ۱۰ سال از سمت دبیر کلی سازمان ملل کنار رفت. از آنجا که بطرس بطرس‌غالی، که پیش از عنان دبیر کل سازمان ملل بود هم از کشور آفریقایی مصر انتخاب شده بود، طبق روال معمول عنان باید بعد از پنج سال جای خود را به دبیر کل بعدی از قاره‌ای دیگر می‌داد اما بر خلاف انتظار سمت او یک دوره‌ی دیگر تمدید شد او که حالا علاوه بر چندین دکترای افتخاری از دانشگاه‌های مختلف جهان، جایزه‌ی صلح نوبل را هم در ویترین افتخاراتش داشت، پس از دوران دبیر کلی نیز فعالیت‌های خود را در حوزه‌ی حفظ صلح ادامه داد و به عنوان نماینده‌ی ویژه‌ی این سازمان در امور سوریه مشغول شد.
 
۲۰۰۷: او «بنیاد کوفی عنان» را برای ترویج صلح، امنیت و توسعه‌ی پایدار تأسیس کرد. درست یک سال بعد موفق شد با میانجیگری در خشونت‌های پس از انتخابات کنیا، به بحران قدرت در این کشور آفریقایی که دست کم هزار کشته و ۳۰۰ هزار آواره به جا گذاشته بود، پایان دهد و شاید این بارزترین موفقیت دیپلماتیک او در زمینه‌ی «صلح» بود.
 
۲۰۱۲: کوفی عنان از سال ۲۰۱۲ تا زمان مرگش به عنوان رئیس بنیاد «اِلدِرز» - سازمانی غیر دولتی متشکل از دولتمردان، چهره‌های سرشناس، وکلای حقوق بشر و فعالان صلح - که توسط نلسون ماندلا تأسیس شده بود، فعالیت می‌کرد.
 
در همین سال او از سوی سازمان ملل و اتحادیه‌ی عرب، به عنوان فرستاده‌ی ویژه‌ی سازمان ملل در امور سوریه، برای پیدا کردن راه‌حلی صلح‌آمیز در راستای پایان دادن به بحران این کشور تلاش کرد.